آیا چیزى به عنوان هنجارهاى اخلاقى خاص یهودیت که در هلاخا ذکر نشده باشد، وجود دارد؟این موضوع، به مسئله پردردسرى تبدیل شده است. اگر یهودیتْ موجودیت دو قلمرو حقیقتا یهودى و در عین حال مستقل، یعنى حوزه هلاخا و حوزه اخلاق را به رسمیت بشناسد، ارتباط آنها با یکدیگر چگونه خواهد بود؟ آیا مىتوان هلاخا را بر اساس مطالب اخلاقى یهودیت اصلاح کرد؟ این احتمال در نزد یهودیانى که هلاخا را نماد اراده خداوند در زمین مىدانند، کاملاً مردود است. آیا اصول اخلاقى را مىتوان با توجه به قوانین هلاخا اصلاح و تعدیل کرد؟ این احتمال نیز در نزد آن دسته از یهودیانى که هلاخا را تنها نمایشگر مرحله اولیه و آغازین وحى پویا و در حال تحولِ الهى مىدانند، غیرقابل قبول است. به عبارت دیگر، مسئله این است که اگر هلاخا و اخلاق یهودى، هر دو اصیل و معتبرند، آیا مىتوان یکى از آنها را مقدم بر دیگرى دانست؟ و اگر این گونه نیست، در هنگام تعارض این دو، تکلیف چه خواهد بود؟ و اگر مىگویید که آنها هیچگاه در تعارض با یکدیگر واقع نمىشوند، سؤال این است که پس تفاوتشان در چیست؟مشکل دیگر این است که اگر اخلاقِ دینىِ خاصى فراتر و بالاتر از هلاخا وجود دارد، پس رابطه این نوع اخلاق با قانون مدنىِ غیردینىِ یهودیت چگونه است؟ وظیفه یهودیان در مورد تحمیل یا ارائه این اخلاق به غیریهودیان چیست؟اشکالات دیگرى نیز مطرح مىگردد؛ مثل اینکه اگر قرار باشد اخلاقیات را همه مردم جهان بپذیرند، در این صورت بر اخلاق یهودى است که نه تنها اصولى جامع و دربرگیرنده همه مردم جهان داشته باشد، بلکه براى همگان نیز دردسترس و قابل استفاده باشد. حال، اگر اخلاق خاصى فراتر از هلاخا وجود داشته باشد، آیا واقعا در دسترس همه مردم جهان قرار داشته، براى همه سودمند است؟ و اگر چنین است، چه عنصرى آن اخلاق را یهودى کرده است؟اشکالات عمومى مطرحشده در پیرامون اخلاق یهودى، بسیار زیاد است. اگر این سخن که یهودیان کم و بیش همانند سایر افراد و اقواماند، صحیح باشد، باید مشکلات و مسائل اخلاق یهودى نیز کم و بیش به اندازه و شبیه مشکلات مکاتب دیگر اخلاق دینى باشد. البته همانطور که در ضربالمثلهاى زبان بودایى(5) آمده است، هیچگاه کسى به خاطر داشتن اشکالات فلسفىِ حل نشده نمرده است. از این رو، ما این اشکالات را بدون پاسخ رها مىکنیم و به سراغ قسمت دوم بحث مىرویم. در این بخش سعى خواهد شد که آنچه در حقیقت، در طول سالهاى متمادى به عنوان اخلاق یهودى مطرح بوده است، مورد بررسى قرار گیرد.
شنبه 89/1/7 |
علیرضا وصی پور
مطلب بعدی :
مقدمه و معرفی 30/07/1388