در سال های اخیر استفاده از اینترنت در ایران روندی رو به رشد داشته است و این امر تا بدان جایی پیش رفته که این دنیای مجازی منابع اطلاعات و حتی سرگرمی های کاربران ایرانی را هم دگرگون کرده است.اطلاع از آخرین خبرهای روز دنیا ، ارسال ایمیل و چت با دوستان، بدست آوردن اطلاعات جزئی و کلی از مسائل مختلف، همه و همه نشان از فواید آشکار اینترنت در دنیای امروز است. اما آیا به راستی همگان از این ابزار به درستی استفاده می کنند؟ لفظ اعتیاد در وهله نخست تداعی کننده اعتیادهای سنتی همچون اعتیاد به مواد مخدر، قمار، پرخوری و... است اما در چند سال اخیر نوعی دیگر از اعتیاد که شاید به جرات بتوان گفت تعداد معتادان آن از دیگر موارد هم فزونی یافته،اعتیاد به اینترنت و یا همان اعتیاد آنلاین است. حضور در رسانه های مجازی، وبلاگ ها، خریدهای اینترنتی، حضور در اتاق های گپ زنی همچون دیگر اعتیادها با جداسازی فرد از خانواده، او را به انزوا کشانده و سلامت جسم و روح او را به مخاطره می اندازد. روانشناسان اعتیاد اینترنتی را نوعی اختلال روان شناختی- اجتماعی می دانند که شامل نوعی وابستگی رفتاری است و استفاده بیمارگونه و وسواسی از اینترنت را شامل می شود. به بیانی دیگر فرد معتاد به اینترنت نوعی احساس به روز بودن در محیط تکنولوژیک می‌کند که در تحقیقات انجام شده پیامدهای زیستی و روانی بسیاری هم از مشاهده شده است. اعتیاد به اینترنت، تلفن همراه ، "اس ام اس"، الکل و اعتیاد به روابط غیراخلاقی، هم اکنون از نظر جامعه‌شناسان در مجموعه رفتارهای اعتیادی قرار می‌گیرد.تحقیقات بالینی درباره اعتیاد تاکنون اساسا روی وابستگی به مواد، مثل الکل و مواد مخدر انجام شده است.هرچند بسیاری عقیده دارند که واژه اعتیاد فقط باید درمورد رفتارهایی که‌شامل تزریق دارو می‌شود به‌کار رود، امامحققان برخی ازرفتارها را شناسایی کرده‌اند که به طور بالقوه اعتیادی هستند و با حالات ناشی از استفاده از مواد یا اختلالات روانپزشکی همپوشانی دارند.در دو دهه گذشته، روانشناسان و محققان اعتیاد به تدریج پذیرفته‌اند که اعتیاد به چیزهایی غیر از مواد نیز می‌تواند به وجود بیاید، به عنوان مثال عادت‌هایی مانند پرخوری، میل جنسی و تماشای تلویزیون، استفاده مفرط از اینترنت رفتارهای اعتیادی محسوب می‌شوند. دراعتیاد رفتاری، فرد به‌آنچه انجام می‌دهد و احساساتی که در هنگام انجام دادن آن کار تجربه می‌کند، معتاد می‌شود.فرضیه‌ای جدید می‌گوید ، احتمال دارد که هم در عادت به مواد و هم در عادت به غیرمواد، یک واکنش شیمیایی وجود داشته باشد.نگاهی اجمالی به برخی از رفتارهای اعتیادی می‌تواند ما را با علائم و عوارض مشابه این رفتارها آشنا کند.
? اعتیاد به اینترنت:
ظهور اعتیاد به اینترنت به‌عنوان یک اختلال جداگانه، نخستین بار در سال ?1995توسط"ایوان گلدبرگ" مطرح شد و درسال ?1996توسط "یانگ"توسعه یافت. در حال حاضر مراکز درمانی در سراسر آمریکا حتی در دادگاه و سیستم قانونی این کشور وابستگی به اینترنت را به عنوان یک اختلال روانی واقعی پذیرفته‌اند. وابستگی به‌اینترنت را "اعتیاد مدرن" ?Modern Addictionنامگذاری کرده‌اند در واقع وابستگی به اینترنت یک وابستگی واقعی همانند اعتیاد به مواد مخدر و وابستگی‌های دیگر است. اگر چه این نوع وابستگی مشکلات جسمی اعتیادهای شیمیایی را ندارد، اما مشکلات اجتماعی ناشی از آن همانند اعتیادهای دیگر است.از دست دادن کنترل بر روی رفتار ، علائم ناخوشایند ناشی از ترک ، عطش، ولع‌زیاد برای کار بااینترنت ، گوشه‌گیری اجتماعی و افت تحصیلی و شغلی برخی از پیامدهای وابستگی به اینترنت هستند. خصوصیات دیگری نیز برای افراد وابسته به اینترنت ذکر شده است مانند استفاده از اینترنت برای فرار از مشکلات یا رفع احساس درماندگی ، گناه ، اضطراب و افسردگی ، دروغ گفتن مکرر به اعضای خانواده و دوستان برای پنهان کردن میزان ماندن در فضای اینترنت.معتادان اینترنتی هم مثل الکلی‌ها با خانواده ، کار، روابط اجتماعی و مدرسه مشکل پیدا می‌کنند. برخی از معتادان اینترنتی مثل الکلی‌ها یا افراد معتاد به مواد، میزان مصرف خود را مخفی می‌کنند تا بتوانند به کار خود ادامه دهند. یکی‌از شباهت‌های اعتیاد به اینترنت با سایر اعتیادها این است که معتادان اینترنتی اعتراف می‌کنند که هر بار خیلی بیشتر از آنقدر که قصد داشته اند آنلاین می‌مانند، درست مثل یک فرد الکلی که بیشتر از آنچه می‌خواهد یا حتی به خاطر می‌آورد ، الکل می‌نوشد.افراد معتاد به اینترنت از اطرافیان خود کناره‌گیری می‌کنند تا بیشتر با دوستان اینترنتی‌اشان باشند، درست مثل الکلی‌ها که مصاحبت با دوستان مشروب‌خوار خود را ترجیح می‌دهند. افراد معتاد به اینترنت وقتی می‌خواهند اعتیاد خود را ترک کنند با علائم ترک مواجه می‌شوند که با علائم ترک در معتادان به مواد قابل مقایسه است.
? اعتیاد به تلفن همراه:
دسترسی زودرس به دوستان، قابلیت مخفی نگاه داشتن مکالمات از خانواده، بهره‌مندی از سیستم پیام کوتاه برای مخفی‌کاری بیشتر ازجمله مزایای استفاده از تلفن همراه برای جوانان و نوجوانان است.بخشی از محبوبیت پیام‌های کوتاه برای جوانان از آنجا ناشی می‌شود که آنها به تلفن همراه خود به‌عنوان بخشی از هویت خود می‌نگرند که وسیله شخصی و خصوصی است که به‌جوانان برای تحرک و برقراری ارتباط همزمان،احساس استقلال می دهد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد رابطه‌ای بین استفاده بیش از حد از تلفن همراه و استرس (فشار روانی) و بی‌قراری وجود دارد.دکتر"دیوید شفیلد" روانشناس ازدانشگاه "استافورد شایر" با مطالعه ?106نفر که از تلفن همراه استفاده می‌کردند، دریافت که شانزده درصد آنها مشکلات رفتاری دارند.وی بااین تحقیق نتیجه‌گرفت که این مشکلات رفتاری درپی اعتیاد به استفاده از تلفن همراه موجب استرس خواهد شد.شفیلد می‌گوید با وجود اهمیت تلفن همراه در زندگی روزمره، تحقیقات نشان دهنده آن است که برخی از مردم به طرزی بی‌رویه از این وسیله استفاده می- کنند و این امر زندگی شخصی آنها را تحت تاثیر قرار داده است.
? اعتیاد به تلویزیون:
به‌دنبال‌اختراع تلویزیون دردهه ?،1920تحولات فراوانی از هنگام راه یافتن آن به خانه‌ها صورت گرفته است و امروز با شمار فراوانی از مردم مواجه می- شویم که روزانه بیش از هشت ساعت تلویزیون تماشا می‌کنند.نشانه‌ها و دلایل مختلفی وجود دارد که وابستگی به تماشای تلویزیون را یک نوع رفتار اعتیادی بدانیم ، وقتی معتاد به تلویزیون را ازتماشای آن محروم می کنیم نشانه‌های محرومیت از آن پدیدار می‌شود. یکی دیگر از نشانه‌های رفتار اعتیادی احساس گناه ملازم آن است. بررسی‌ها نشان داده‌است معتادان به تلویزیون دارای احساس گناه هستند، ولی سایر وسایل برای پرکردن اوقات فراغت احساس گناه ایجاد نمی‌کنند و شادی و خشنودی ناشی از آنها بیشتر و ادامه‌دارتر است، اما تلویزیون به جای احساس رضایت، احساس گناه ایجاد می‌کند.اعتیاد به تلویزیون مانند اعتیاد به مواد مخدر دنیایی از خیال و توهم ایجاد کرده و جای واقعیت‌ها را می‌گیرد و مانند همه انواع دیگر اعتیادها تماشای آن ناشی ازعدم رضایت و خشنودی واقعی درزندگی است. اشخاص به چهار دلیل میل به فرار از احساس ملامت ازشرایط زندگی روزانه، میل به داشتن موضوعی برای صحبت با دیگران، میل دیدن اشخاص ومناظری در تلویزیون برای مقایسه شرایط خود با آنها و درجریان حوادث دنیا قرار گرفتن پای تلویزیون می‌نشینند.یکی ازنکات جالب درارتباط باتلویزیون این است که همه چیز راکوچک‌تر به نمایش می‌گذارد. تمام اشیا و اشخاصی که در تلویزیون تماشا می‌کنیم ازاندازه واقعی‌اشان کوچک تر هستند. به‌مفهومی این موضوع درباره همه اعتیادها صدق می کند. رفتارهای اعتیادی تجربه ما را از زندگی کاهش می‌دهند. کارشناسان امرمعتقدند بررسی جامع این رفتارها و یافتن راهکارهای مقابله به‌آن نیازمند مشارکت مراکزی چون سازمان ملی جوانان، وزارت آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ستاد مبارزه با مواد مخدر ، سازمان بهزیستی ، وزارت علوم تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت است. صدمات وتاثیرات موبایل کارشناسان و پزشکان از مدتها قبل نسبت به تأثیر دستگاه های الکترونیکی همراه چون تبلت و تلفن همراه روی دستگاه های قلبی هشدار داده اند.
خطر برای دستگاه‌های تنظیم کننده ضربان قلب
تلفنهای همراه و دستگاه های قابل حمل پخش کننده فایلهای صوتی و تصویری میدانهای مغناطیسی و الکتریکی قابل اندازه گیری تولید می کند. تحقیقات نشان می دهند که قدرت این میدانها بر ریتم و یا عملکرد قلب عادی تأثیرگذار نیست.کارشناسان مختلف به بررسی این موضوع پرداخته‌اند که آیا تلفنهای همراه برای افرادی که در بدنشان دستگاه تنظیم کننده ضربان قلب قرار گرفته مضر است یا خیر. نتایج این تحقیقات در اکثر بخشها اطمینان بخش بوده است؛ اما مشکلات وقتی ایجاد می شود که این دستگاه ها توسط پزشکان برنامه ریزی شده و یا تنظیمات آن به طور کل تغییر می کند، که پس از آن سیگنالهای ناشی از گجتهای کاربران ممکن است با تنظیمات آن تداخل داشته باشد. در چنین شرایطی باید تلفنهای همراه را خاموش کرد، این سیگنالها می تواند با کارکرد روزانه دستگاه های قلبی تداخل داشته باشد. اما نکته مثبت اینجاست که براساس قوانین فیزیک، قدرت میدانهای مغناطیسی ایجاد شده توسط تلفنهای همراه و سایر دستگاه های الکترونیکی وابسته به فاصله آن با منبع است. به این معنا که اگر فاصله دستگاه با تلفن همراه بیشتر باشد، دستگاه های قلبی تحت تأثیر این میدانها قرار نمی گیرند. از این رو کارشناسان توصیه کرده اند که افرادی که در قلبشان دستگاه تنظیم کننده ضربان قلب قرار دارد، باید تلفنهای همراه خود را در فاصله 15 سانتیمتری قرار دهند تا تداخل را به حداقل برسانند.
صدمه به مفاصل
وقتی یک نفر بیش از حد پیام متنی می نویسد، مفاصل انگشتهایش درد می گیرند و در بدترین حالت با آغاز آرتروز به ویژه در مفاصل انگشت شصت رو به رو شده است.تعداد بیمارانی که با درد انگشتهایشان مراجعه کرده و از این درد شکایت دارند، به تدریج درحال افزایش است. گاهی حتی این درد و ناراحتی به بازوها هم کشیده می شود. برخی از افراد حتی از درد گردن ابراز ناراحتی می کنند؛ چرا که هنگامی که در اداره با تلفن همراه صحبت می کنند، گردن خود را کج کرده و تلفن را بین گوش و شانه خود قرار می دهند. دیگران نیز در وضعیتهای نادرستی نشسته و پیام متنی می نویسند.به طور کلی تعداد تمام این نوع بیماران که از دردهای مفصلی در نتیجه استفاده از تلفنهای همراه رنج می برند درحال افزایش است.
سایر تأثیرات اعتیاد به تلفن همراه
تشعشع الکترومغنانطیسی با فرکانس بالا توسط تلفنهای همراه به افزایش خطر تومورهای مغزی مرتبط می شود.این درحالی است که سایر بافتهای بدن چون بیضه ها نسبت به میدانهای الکترومغناطیسی فرکانس بالای تلفنهای همراه حساس هستند. میدانهای تلفنهای همراه به علت شدت فرکانس‌ها در معرض افزایش دما در بافتهایی هستند که در کنار آن نگاه داری می شوند.برای مثال مردانی که از هندزفری برای صحبت استفاده می کنند و تلفنهای همراه خود را در جیب و یا روی کمرشان نگاه داری می کنند بافتهای حساس بدن خود را در معرض این میدانهای دارای فرکانس بالا قرار می دهند. محققان آمریکایی نشان داده اند که امواج الکترومغناطیسی با فرکانس بالا که از تلفنهای همراه ساتع می شود می تواند برکیفیت باروری مردان تأثیرگذار باشد.
مشخصه های رفتاری اعتیاد به اینترنت
بر اساس یک تحقیق به عمل آمده 53 درصد از معتادان به اینترنت در روابط ازدواج، دوستیابی و روابط بین کودکان و والدین دارای اختلال بوده اند. این افراد دنیای مجازی را جایگزین دنیای واقعی خود کرده و تمام وقت خود را صرف این دنیای تهی می کنند.بیوه مجازی از جمله عباراتی است که در مورد دنیای مجازی افراد متاهل از آن نام برده می شود. حتی در نمونه های شدید اعتیاد به اینترنت، مادر وقت کافی برای رسیدن به فرزندان را ندارد. یکی دیگر از مشخصه های رفتاری اعتیاد به اینترنت پرخاشگری در عدم دسترسی به اینترنت است. از دیگر مشکلات نوعی مسخ شدگی است. معتاد اینترنتی قادر به انجام عمل در محیط واقعی نیست و در واقع بیشتر ذهنیات فرد هستند که انرژی معتاد را می گیرند تا اعمال روزانه‌ی او در محیط واقعی. بر اساس گزارش های مطالعاتی از اینترنت به عنوان یکی از عوامل طلاق نام برده می شود، امری که در خلال آن همسران ضمن توجه بیشتر به دوستان مجازی خود، تمایل دارند که با همسر خود در زندگی مجازی ارتباط داشته باشند تا با آنها به خرید بروند و یا در کارهای اجتماعی شرکت کنند.چه بسا کارکنانی که به علت استفاده بیش از حد از اینترنت، بارگذاری های فراوان و عدم توجه و رسیدگی به وظایف اصلی، کار خود را از دست داده اند. اینگونه است که اینترنت به عنوان پیش قراول انقلاب صنعتی دیجیتال، تاثیرات منفی بر روند زندگی روزمره مردم گذاشته و خطرات خود را از بالقوه به بالفعل تغییر می دهد.اینکه کودکان بنا بر شرایط کاری والدین و عدم رسیدگی به آنها با چه بازی هایی سرگرم بودند، از جمله عواملی است که چندین سال بعد خود را در قالب اعتیاد به اینترنت نشان می دهد. عامل دیگر به گروه همسالان باز می گردد. نوع رفتارها، گرایش ها، شخصیت گرایی و... تحت تاثیر عامل مهم گروه همسالان قرار می گیرد. این امر تا بدان جا پیش می رود که استفاده از اینترنت به عنوان مد اجتماعی در این گروه به وجود می آید.جاذبه های اینترنت را از دیگر عوامل ایجاد اعتیاد بین کاربران می باشد آنلاین بودن، انگیزه های نوع گرایی وتننوع طلبی و ارتباطی را بیشتر فراهم می کند که البته ماحصل آن به ارمغان آوردن مشکلات و عوارض مختلف جسمی و روانشناختی است. فرد در بُعد جسمانی به مشکلات بینایی، شنوایی و فیزیولوژیکی و در بُعد روانشناسی به مشکلات تک بعدی دچار می شود. انسان موجودی اجتماعی است، بنابراین روابط باید در وهله نخست با انسان ها تعریف شود نه با ماشین ها و کامپوتر. که البته در صورت عدم تحقق چنین امری، این موضوع در دراز مدت زیان آور می شود.درست است که اینترنت فضاهای علمی و رسانه ای را برای کابران باز می کند اما متاسفانه افراد به شکل تک بعدی به اینترنت اعتیاد پیدا می کنند و خود را از رشد فرهنگی و اجتماعی محدود می کنند. چگونه است که خانواده ها زمان زیادی را برای اموز ورزشی و فرهنگی فرزندان خود صرف می کنند و به مسائل کلان تر بی توجهی می کنند؟ باید از همان سال های کودکی جامعه شناختی فرهنگی و شیوه های زندگی و رفتاری نیز آموزش داده شود.خانواده ها باید به محض احساس وجود چنین موردی در بین اعضای خود، مراتب را با روانشناسان و متخصصان مربوطه درمیان گذاشته و از عواقب آن به شدت جلوگیری کنند
راههای ترک اعتیاد به موبایل
دور بودن از تلفن همراه به معنای قطع رابطه با دیگران نیست بلکه باعث می‌شود تا بیشتر به محیط اطراف خود اهمیت دهید. وجود موبایل باعث شده است تا ماخود را تنها به وسیله آن در ارتباط با دیگران ببینیم اما سخت در اشتباه هستیم زیرا این دستگاه تنها باعث ایجاد فاصله بین افراد شده است.
زنگ خور خود را کاهش دهید
شما در ابتدا باید تعداد پیامک‌ها یا زنگ‌هایی که به گوشیتان می‌رسد را کاهش دهید زیرا این کار باعث می‌شود تا کمتر به سمت گوشی خود بروید و آن را تنها یک وسیله ارتباطی در موارد ضروری بدانید. شما می‌توانید با مراجعه به مخابرات درخواست کنید تا دیگر پیامک تبلیغاتی برای شما ارسال نشود.برای مثال اگر شما یک دانش آموز هستید این کار باعث می‌شود تا کمتر به سمت موبایل خود جلب بشوید و بیشتر به درس خود بپردازید.
خودتان را محدود کنید
این روز‌ها همه افراد گوشی‌های خود را همیشه در دست دارند و حتی شب‌ها آن را زیر سر خود می‌گذارند. این کار نه تنها از نظر پزشکی مضر است بلکه باعث شده تا شما حتی یک لحظه هم دوری موبایلتان را نپذیرید.شما باید استفاده خود را از این وسیله محدود کنید. تنها وقتی از آن استفاده کنید که نیاز به زنگ زدن داشته باشید. برای مثال شما می‌توانید: بازی‌های گوشیتان را پاک کنید یا از سیستم اینترنتی آن کمتر استفاده کنید، چه لزومی دارد که شما شب‌ها اخبار را از اینترنت بگیرید، اینترنت را قطع کنید و تنها به گوشی خود به عنوان یک وسیله ارتباطی ساده نگاه کنید.
موبایل تلفن است نه چیز دیگر
چرا همیشه سعی می‌کنید تا به صفحه گوشی خود نگاه کنید با اینکه می‌دانید که هیچ تماس یا پیامی نداشته‌اید. برای مثال به جای چک کردن اخبار بر روی گوشی خود، خواندن روزنامه را امتحان کنید.
وقت خالی داشته باشید
ما به شما پیشنهاد می‌دهیم تا اصلا به دنبال چک کردن پیامک‌ها یا تماس‌های رد شده در هنگام آماده شدن برای خواب نباشید. سعی کنید تا این عادت را که هر چند دقیقه یکبار به صفحه نمایش موبایلتان نگاه می‌کنید را ترک کنید. برای مثال هنگامی که با دوستان خود به تفریح رفته‌اید سعی کنید تا به موبایل خود بی‌اهمیت باشید و به جای آن بیشتر با دوستانتان صحبت کنید.
به دیگران بگویید
این کار‌ها را می‌توانید به دوستان خود نیز پیشنهاد بدهید و این امر باعث می‌شود تا بیشتر یکدیگر رابینید و به مرور زمان این گوشی تلفن همراه تنها به عنوان یک تلفن برای شما کاربرد داشته باشد. شما حتی می‌توانید به آنها بگویید تا در زمان مشخصی با شما تماس بگیرند
