تأسیس دبیرستان صدر
امام موسى صدر جزو اولین اندیشمندانى بود که با توجه به رویکرد و تحولات اجتماعى و تأثیر آن بر روى جوانان، به نقش حیاتى و ارزنده علوم جدید پى برد و در همین راستا در اقدامى متهورانه دست به تأسیس مدرسه اى به سبک جدید زد، تا جوانان علاوه بر کسب دانش روز از تربیت درست نیز برخوردار گردند، چرا که اکثر خانواده هاى متدینین خصوصا در شهر قم به واسطه جو آن زمان و ترس از آلوده شدن فرزندانشان به گرایشهاى غیر مذهبى دست به مبارزه منفى زده، فرزندان خود را به مدارس دولتى نمى فرستادند و در برخى از خانواده ها این موافقت حداکثر تا پایان دوره دبستان بود. در این شرایط امام موسى صدر با همکارى فرهنگیان متدین و خدمتگزار، امتیاز یک دبیرستان ملى را از وزارت فرهنگ گرفت و دبیرستان صدر تحت مدیریت ایشان شروع به فعالیت نمود و بعد از هجرت ایشان به لبنان مدیریت مدرسه را به شخص دیگرى واگذار نمود.
البته نا گفته نماند شهید دکتر بهشتى دوست همراه و همفکر و هم مباحثه اى ایشان نیز دبیرستان دیگرى به نام دین و دانش را تأسیس کرده بود که ضمن آموزش جوانان به علوم و فنون روز آموزش هاى مذهبى را نیز در برنامه درسى خود در نظر گرفته بود.
انتشار نخستین مجله در حوزه علمیه قم
سید موسى صدر در اوایل زمستان سال 1337ش عراق را به قصد ایران ترک کرد و مجددا به حوزه علمیه قم مراجعت و تلاش و مبارزه جدیدى را آغاز نمود او سال ها پیش با دوستان و همفکران خود در حوزه علمیه قم در مورد اصلاحات حوزه و نشر یک مجله حوزوى مذاکراتى داشت و در حقیقت انتشار چنین مجله اى در حوزه جزو آرمان هاى او و سایر دانشمندان حوزه بود ولى از آنجایى که زمینه این گونه فعالیت ها آن روزها در حوزه فراهم نبود و جو غالب بر خلاف این نوع اندیشه ها و حرکت ها بود انتشار مجله اى از طرف حوزه در چنین شرایطى غیر ممکن به نظر مى رسید.
آیت اللَّه هاشمى رفسنجانى مى گوید :
«.... مکتب اسلام که تأسیس شد انصافا فکر خوب و با ارزشى بود آن موقع اصلا در حوزه مجله و نشریه و این طور چیز ها نبود. این خودش در آن زمان یک حرکت انقلابى بود که چنین مجله اى تأسیس شد...»
آیت اللَّه سید موسى صدر وقتى که از نجف به قم مراجعت نمود زمینه انتشار آن مجله حوزوى را فراهم شده یافت و لذا با همکارى جمعى از فضلاى بنام حوزه و با عدهاى از تجار متدین تهران کار خود را آغاز نمود و با توکل به خداوند متعال و پشتیبانى یکى از مراجع وقت در آذرماه 1337ش نخستین مجله حوزه به نام مکتب اسلام انتشار یافت و نور امید را در دل هاى دین باوران فروزان کرد.
آیت اللَّه مجد الدین محلاتى مى گوید:
«... بعد از آن که آقا موسى از نجف برگشت، به راهنمایى ... آقاى شریعتمدارى، مجله مکتب اسلام را راه انداختیم و آقا موسى صاحب امتیاز مجله بود. یادم هست که آن زمان تیمور بختیار معاون ساواک بود و درباره مجله خیلى بد گویى کرده بود. گفته بود از حلقوم قم هم یک ناله کمونیستى دارد بلند مىشود! آقا موسى را احضار کرده بود! آقا موسى هم رفته بود و حسابى حالش را جا آورده بود؛ یعنى کارى کرده بود که خود بختیار دستور صدور امتیاز را داده بود! به طورى که آقا موسى بلافاصله بعد از آن براى مجله یک امتیاز گرفت...» (5)
چند شماره از آن منتشر شده بود که مورد توجه زعیم عالیقدر شیعه آیت اللَّه بروجردى قرار گرفت و على رغم انتقادات و ارسال نامه هاى اعتراضآمیز - که از ایشان درخواست شده بود تا از انتشار مجله مکتب اسلام جلوگیرى به عمل آورند - ایشان با ژرف نگرى خاصى که داشت در مقابل همه آنها ایستاد و تا آخر عمر از آن پشتیبانى کرد.
حجة الاسلام على دوانى مى گوید:
«بنده رفتم خدمت آیت اللَّه بروجردى آقا مفصل بحث کردند که: ... من خواستم مجله اى در حوزه باشد ولى سن و سالم به جایى رسیده که مىترسیدم دستور بدهم و درست انجام نگیرد با سروصدا شروع بشود و با سروصدا بخوابد و بعد به حوزه و روحانیت لطمه بخورد...» (6)
سید موسى صدر به خاطر ویژگی هایى که داشت عهده دار مدیریت مجله بود و همه مقالات را پس از بررسى هیئت تحریریه مورد مطالعه دقیق قرار مى داد و از نقطه نظر عبارات و محتوا آنها را ارزیابى مى کرد تا مطالب مندرج در مجله با کیفیتى عالى و مناسب با شأن حوزه منتشر شود.
آیت اللَّه سید عبد الکریم موسوى اردبیلى مى گویند :
«... چون ایشان هم از افراد فعال مکتب اسلام بودند، در تقسیم کارى که کردیم جلسه با اکثریت آرا، مسئولیت ترتیب و تنظیم مقالات را به ایشان واگذار کرد...» (7)
عنوان بحث خود امام موسى صدر در مجله، حوزه «اقتصاد در مکتب اسلام» بود که در این سلسله مقالات با قلمى روان و شیوا و با نظرى بلند و دیدى آگاهانه مباحثى از مسایل اقتصادى را مورد ارزیابى و دقت قرار مى داد و در آخر، سیستم اقتصادى اسلام را با سایر مکتبهاى اقتصادى جهان مقایسه مى نمود.
این مقالات از شماره سوم تا دوازدهم از بهمن سال 1337تا آذر 1338طى ده شماره ادامه داشت و بعدها در مجموعه اى گردآورى و چاپ گردید. (8)
