صفات و ویژگی های امت های پیشین، زندگی و فرجام آنان ، عوامل پیشرفت و موفقیت و نیز زمینه های انحطاط و سقوط ملت ها و جوامع با اهمیت زیادی در قرآن کریم بیان شده است؛ ویژگی ها و عملکرد یهود به عنوان قومی منحصر به فرد، به صورت خاص و برجسته مورد توجه قرآن قرار گرفته است. نظر به این که قرآن، یهود را سرسخت ترین دشمن مسلمانان معرفی می کند، شناخت اندیشه ها و ویژگی های این قوم اهمیت فراوانی دارد.  داستان گوساله پرستی یهود در قرآن با اهمیت قابل توجهی مورد بحث واقع شده است و این ماجرا در چهار سوره از قرآن[1] تبیین شده است. مطابق آیات قرآن، حضرت موسی برای مناجات و دریافت تورات به کوه طور رفت و قرار بود این مأموریت 30 روز به طول انجامد. در طول این مدت حضرت موسی برادرش هارون را به عنوان جانشین خود برگزید. اما این مأموریت از جانب خداوند تمدید شد و10 روز دیگر نیز به آن افزوده شد، پس از اتمام مأموریت، زمانی که حضرت موسی می خواست به میان قوم خود برگردد از طریق خداوند متعال باخبر شد که فردی به نام «سامری» آنها را گمراه ساخته است. قرآن صحنة بازگشت و برخورد موسی با بنی اسرائیل را این گونه گزارش می دهد: » وَلَمَّا رَجَعَ مُوسَى إِلَى قَوْمِهِ غَضْبَانَ أَسِفًا قَالَ بِئْسَمَا خَلَفْتُمُونِی مِنْ بَعْدِی أَعَجِلْتُمْ أَمْرَ رَبِّکُمْ وَأَلْقَى الألْوَاحَ وَأَخَذَ بِرَأْسِ أَخِیهِ یَجُرُّهُ إِلَیْهِ قَالَ ابْنَ أُمَّ إِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونِی وَکَادُوا یَقْتُلُونَنِی فَلا تُشْمِتْ بِیَ الأعْدَاءَ وَلا تَجْعَلْنِی مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ[2]، و چون موسی خشمگین و اندوهناک به سوی قوم خود بازگشت به آنان گفت: پس از رفتن من، بد جانشینی برایم بودید. آیا می خواستید کار پروردگارتان (فرو فرستادن تورات) پیش از زمانش تحقق یابد؟ آنگاه صحیفه های تورات را افکند و سر برادرش هارون را با چنگ زدن به موهایش گرفت و او را به سوی خود می کشید. هارون گفت: ای پسر مادرم، این قوم مرا به ناتوانی کشاندند و نزدیک بود مرا به خاطر مخالفت با گوساله پرستی بکشند. پس دشمنان را با نکوهش من شادمان مساز، و مرا در مخالفت با خود همراه این ستمکاران مشمار».
این حادثه که سطحی بودن ایمان بنی اسرائیل را به خوبی نشان می دهد معلولِ عوامل مختلفی است؛ زیرا از یک سو بنی اسرائیل سالیان دراز در مصر شاهد گاوپرستی یا گوساله پرستی مصریان بودند و از سوی دیگر هنگامی که از رود نیل عبور کردند، صحنة بت پرستی (گاوپرستی) قومی که در آن سوی نیل زندگی می کردند، توجه آنها را به خود جلب کرد و از موسی(ع) تقاضای بتی همانند بت آنها کردند، که موسی آنان را به شدت ملامت و سرزنش کرد، علاوه بر آن، تمدید میقات موسی(ع) از سی شب به چهل شب، نیز موجب شد شایعه مرگ موسی(ع) توسط برخی از منافقان در میان بنی اسرائیل منتشر شود. جهل و نادانی بسیاری از این قوم و نیز مهارت و زبردستی سامری در اجرای نقشة خود نیز از دیگر عوامل مؤثر در این ماجرا بود که مجموعاً سبب شد در مدت کوتاهی، اکثریت بنی اسرائیل به بت پرستی روی آورند و گوساله پرست شوند.«3»

گوساله پرستی یهود با مقداری تفاوت نسبت به قرآن در کتاب مقدس منعکس شده است و در باب 32 از سفر خروج آمده است.
******************************************

[1]. بقره آیات51،54، 92، 93، نساء آیه 153، اعراف آیات148تا 154 و سوره طه آیات85 تا 97.
[2]. اعراف/150.
[3]. تفسیر نمونه، 1361، ج6،ص370.